Nhận biết suy buồng trứng sớm để điều trị kịp thời

Suy buồng trứng sớm đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại đối với sức khỏe phụ nữ hiện đại. Nó không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn tác động tiêu cực đến sức khỏe tổng thể của phụ nữ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu suy buồng trứng sớm là vô cùng quan trọng để có thể điều trị kịp thời, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm thiểu các biến chứng lâu dài.

1. Suy buồng trứng sớm là gì?

Suy buồng trứng sớm còn có tên gọi là suy buồng trứng nguyên phát (Primary ovarian insufficiency – POI), là tình trạng buồng trứng của người phụ nữ ngừng hoạt động ở tuổi dưới 40. Suy buồng trứng sớm là tên gọi phổ biến trước đây nhưng ngày nay không còn được ưa chuộng vì mức độ suy giảm buồng trứng có thể thay đổi theo thời gian. 

POI thường bị nhầm lẫn với mãn kinh nhưng thực tế đây là 2 tình trạng khác nhau. Không phải mọi trường hợp bị POI đều có mức độ suy giảm chức năng buồng trứng giống nhau và không phải lúc nào buồng trứng cũng ngừng hoạt động hoàn toàn, đôi khi nang trứng nguyên thủy (có từ lúc mới sinh ra) vẫn còn và phụ nữ vẫn có kinh nguyệt. Trong khi đó, mãn kinh xảy ra khi nang nguyên thủy đã hết, dẫn đến chấm dứt hoàn toàn kinh nguyệt.

2. Triệu chứng suy buồng trứng sớm là gì?

Trong một số trường hợp, suy buồng trứng sớm có thể diễn ra âm thầm, khiến cho người phụ nữ bị vô sinh mà không giải thích được lý do vì sao. Một số khác sẽ có các triệu chứng sau đây:

• Thường bị vô kinh trong 4-6 tháng, nồng độ hormone estradiol thấp và nồng độ FSH tăng cao. 
• Thường xuyên bốc hỏa, nóng bức, mất ngủ giữa đêm.
• Âm hộ khô, đau rát khi giao hợp, giảm hoặc mất ham muốn tình dục.

Xuất hiện các biểu hiện liên quan đến việc cơ thể ngừng sử dụng estrogen (hormone do buồng trứng sản xuất) trong thời gian dài như ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, sức khỏe tim mạch và sức khỏe xương khớp.

3. Nguyên nhân gây suy buồng trứng sớm

Suy buồng trứng nguyên phát được cho là phát sinh từ rối loạn chức năng nang trứng hoặc suy giảm nang trứng. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra cơ chế chính xác khiến tình trạng này phát triển. Khoảng 90% các trường hợp được chẩn đoán mắc suy buồng trứng sớm tự phát không xác định được nguyên nhân ban đầu. 

Một số nguyên nhân có thể dẫn tới suy buồng trứng sớm là:

• Bất thường di truyền: Các đột biến hiếm gặp ở gen thụ thể FSH và LH có thể làm thay đổi phản ứng của buồng trứng đối với những hormone điều hòa tuyến sinh dục đang lưu hành này, dẫn đến mô buồng trứng không hoạt động. Những bất thường về nhiễm sắc thể như Hội chứng Turner, đột biến tiền gen FMR1… sẽ dẫn tới đột biến gen này.
• Một số phương pháp điều trị như cắt bỏ buồng trứng, hóa trị hoặc xạ trị.
• Phụ nữ mắc quai bị, thủy đậu, sốt rét, shigella và lao có thể phá hủy mô buồng trứng khỏe mạnh và làm giảm đáng kể lượng mô hoạt động còn lại. 
• Các bệnh tự miễn như suy tuyến thượng thận (bệnh Addison), suy giáp (viêm tuyến giáp Hashimoto), viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, đái tháo đường týp 1, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh không điển hình, nhược cơ và bệnh viêm ruột cũng có liên quan đến suy buồng trứng sớm.
• Việc hút thuốc hay hít khói thuốc lá thụ động cũng góp phần gây ra suy buồng trứng sớm. Các nhà khoa học đặt ra giả thuyết rằng nicotin và các chất khác (ví dụ như dimethyl benzanthracene) liên kết với các thụ thể trên tế bào hạt buồng trứng, khiến nó suy giảm chức năng.

4. Suy buồng trứng sớm có nguy hiểm không?

Suy buồng trứng sớm là nguy hiểm. Như đã đề cập ở trên, tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ mà còn góp phần gây ra bệnh tật và tử vong liên quan đến việc ngừng sử dụng estrogen trong thời gian dài (gồm sức khỏe tâm thần, tim mạch và xương).

5. Phương pháp chẩn đoán và điều trị suy buồng trứng sớm

5.1. Chẩn đoán suy buồng trứng sớm bằng những phương pháp nào?

Để đánh giá bệnh nhân mắc suy buồng trứng, bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh đầy đủ và toàn diện. Điều này giúp họ có thể đưa ra chẩn đoán phân biệt phù hợp. Bác sĩ sẽ hỏi bạn những vấn đề sau đây:

• Tiền sử bệnh: quai bị, shigella, lao, sốt rét và thủy đậu
• Tiền sử điều trị: cắt buồng trứng, hóa trị, xạ trị.
• Tiền sử xã hội: bao gồm tình trạng hôn nhân, sử dụng rượu, sử dụng thuốc lá, sử dụng ma túy giải trí và tần suất/cường độ tập thể dục.

Bác sĩ cũng sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm khác nhau như: hormone kích thích nang trứng (FSH), hormone hoàng thể (LH), hormone kích thích tuyến giáp (TSH) và prolactin để hỗ trợ đánh giá và chẩn đoán bất thường về nội tiết. Họ có thể lấy hormone antimullerian (AMH) để làm dấu hiệu dự trữ buồng trứng, nhưng đây không phải là một tiêu chuẩn chẩn đoán suy buồng trứng sớm. Nếu tất cả các xét nghiệm khác ngoài FSH đều cho kết quả bình thường, bác sĩ sẽ kết luận bạn bị suy buồng trứng sớm nếu mất kinh 4-6 tháng và hai lần xét nghiệm FSH cách nhau 30 ngày đều cho kết quả tăng cao trên 40 IU/I). 

Đa số các trường hợp được chẩn đoán mắc suy buồng trứng tự phát đều không tìm được nguyên nhân ban đầu. Vì thế, trước khi chẩn đoán, bác sĩ cần loại trừ các tình huống khác khiến người phụ nữ không có kinh nguyệt như: 

• Mang thai.
• Suy giáp.
• Tình trạng dinh dưỡng kém, giảm cân quá mức và mức độ tập luyện cao (để loại trừ khả năng rối loạn chức năng vùng dưới đồi).
• Hội chứng buồng trứng đa nang.

5.2. Các phương pháp điều trị suy buồng trứng sớm

Hiện tại, không có phương thức điều trị nào có thể đảo ngược tổn thương gây ra cho các tế bào trứng khỏe mạnh, tăng chức năng của các tế bào trứng hiện có hoặc thậm chí tạo ra các tế bào trứng mới. 

Điều trị suy buồng trứng sớm chủ yếu là bổ sung estrogen để làm giảm các triệu chứng đau đầu, bốc hỏa, duy trì mật độ xương, giảm nguy cơ gãy xương, giảm tỷ lệ mắc bệnh tim mạch và tự miễn, bảo vệ chức năng nhận thức và cải thiện sức khỏe tổng thể. 

Về mặt sinh sản, bạn vẫn có khả năng mang thai tự nhiên nhưng cơ hội rất thấp. Bác sĩ có thể tư vấn bạn sử dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm, uống thực phẩm dinh dưỡng hỗ trợ trước điều trị, trữ đông trứng bảo tồn khả năng sinh sản nếu chưa có gia đình hoặc chưa có kế hoạch mang thai sớm. Và phương án điều trị chính thành công vẫn là thụ tinh trong ống nghiệm từ trứng hiến tặng. 

Về mặt tâm lý, mắc suy buồng trứng sớm có thể khiến bệnh nhân và người thân lo lắng, suy sụp. Vì thế, bạn nên xem xét việc gặp bác sĩ tâm lý để tư vấn, theo dõi chặt chẽ và có biện pháp đối phó với căng thẳng nếu cần thiết.

6. Cách phòng ngừa suy buồng trứng sớm

Hiện nay chưa có cách nào để phòng ngừa suy buồng trứng, chị em nên kịp thời thăm khám kiểm tra sức khỏe định kỳ nếu có những dấu hiệu bất thường về kinh nguyệt như máu kinh ít, kinh thưa dần, mất kinh mấy tháng liên tiếp, hiếm muộn, giao hợp đau rát, bốc hỏa,… Điều này giúp phát hiện tình trạng suy buồng trứng sớm và chủ động trong phương án điều trị.

Đơn nguyên Hỗ trợ Sinh sản  – Bệnh viện Phương Nam

Đơn nguyên Hỗ trợ Sinh sản  – Bệnh viện Phương Nam quy tụ đội ngũ y bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm, sở hữu phòng lab IVF đạt chuẩn phòng sạch ISO 5 duy nhất tại Việt Nam, giúp đảm bảo môi trường nuôi cấy phôi tốt nhất cho khách hàng. Sử dụng công nghệ Timelapse để nuôi cấy phôi và trí tuệ nhân tạo (AI) để lựa chọn phôi và đánh giá chính xác khả năng làm tổ của phôi, nâng cao tỷ lệ thành công của điều trị hỗ trợ sinh sản. Hạnh phúc của IVF Phương Châu Sài Gòn là MONG ƯỚC GẦN HƠN trên hành trình đồng hành cùng khách hàng đi tìm mầm xanh sự sống.